بی‌بی مریم بختیاری

بی‌بی مریم بختیاری (زادهٔ ۱۲۵۳ منطقه بختیاری – درگذشته ۱۳۱۶ اصفهان) مشهور به سردار مریم بختیاری، نویسنده ایرانی و از زنان فعال در انقلاب مشروطه بود. خانوادۀ بی‌بی‌مریم از بانفوذترین خاندان‌های ایرانی در دوره قاجار به‌شمار می‌آمد.

پدرش؛ حسین‌قلی‌خان ایلخانی (از خوانین ایل بختیاری) و برادران او؛ علیقلی خان سردار اسعد (از رهبران انقلاب مشروطه) و نجفقلی صمصام‌السلطنه (دو دوره رئیس‌الوزرای ایران) و نیز عموزادگان وی، از رجال شناخته‌شده دوران قاجار و پهلوی محسوب می‌شدند. او مادر علیمردان خان بختیاری بود. بی‌بی‌مریم از پیشگامان مطالبات حقوق زنان و از مدافعان ملّی سرزمین ایران در خلال جنگ جهانی اول به‌شمار می‌آمد.

 

کریم‌خان زند

محمد کریم بهادرخان زند (۱۰۸۶ خورشیدی در ملایر – ۱۱۵۷ خورشیدی در شیراز)، وزیر اعظم شاه اسماعیل سوم صفوی و فرمانروای ایران از سال ۱۱۲۸ تا ۱۱۵۷ خورشیدی و بنیان‌گذار دودمان زندیه بود. وی از طوایف لک از لرهای شمالی محسوب می‌شد.

پس از مرگ نادرشاه، جانشینان او درگیری فراوانی بر سر قدرت نمودند. در این شرایط، ایران وارد مرحله‌ای از عدم ثبات سیاسی و اقتصادی شدیدی گردید و به دلیل خلع قدرت دولت مرکزی، خوانین و حکام نواحی طغیان نموده و در صدد کسب استقلال بیشتر یا رسیدن به منصب پادشاهی برآمدند. علی قلی خان، ابراهیم خان، شاهرخ و سلیمان دوم هر کدام مدت کوتاهی سلطنت کردند. احمدشاه درانی از سرداران افغان نادر در شرق ایران، محمدحسن‌خان قاجار در استرآباد و آزادخان افغان در نواحی شمال ایران در صدد تشکیل حکومت و کسب قدرت بودند. در میان این آشفتگی‌ها، کریم خان زند نیز به دنبال چنین هدفی بود. او تویسرکان و کزاز را تصرف کرد و توانست محمد علی خان حاکم همدان و حسنعلی خان حاکم اردلان را شکست دهد و حامیانی پیدا کند. کریم خان پس از پیروزی بر دشمنان خود شهرت زیادی کسب نمود و عنوان «کریم خان» یافت.

حسین‌قلی‌خان ایلخانی

حسینقلی خان ایلخانی (زاده ۱۲۰۰ چغاخور – درگذشته ۲۴ خرداد ۱۲۶۱ اصفهان) از رجال دوره قاجار و از خوانین بختیاری بود، که به‌عنوان مقتدرترین ایلخان در تاریخ ایل بختیاری شناخته می‌شود. وی از ۱۲۳۹ تا ۱۲۴۶ تحت عنوان ناظم بختیاری فعالیت نمود و در فاصله سالهای ۱۲۴۶ تا ۱۲۶۱ ایلخانی بختیاری را برعهده داشت.

حسینقلی‌خان پدر علیقلی خان سردار اسعد (از رهبران انقلاب مشروطه)، صمصام‌السلطنه (رئیس‌الوزرای ایران در دورهٔ قاجار) اسفندیار خان و بی‌بی مریم بختیاری بود، همچنین جعفرقلی‌خان بختیاری (وزیر جنگ رضاشاه) و ثریا اسفندیاری نیز از نوادگان او محسوب می‌شوند.