استان فارس

استان فارس یکی از استانهای ایران است که در بخش جنوب این کشور واقع شدهاست. این استان با مساحتی در حدود ۱۲۲٬۶۰۸ کیلومتر مربع، چهارمین استان بزرگ ایران و با جمعیتی معادل ۵٬۰۵۴٬۷۰۰ تن، بر طبق برآورد جمعیتی سال ۱۴۰۰ خورشیدی مرکز آمار ایران، چهارمین استان پرجمعیت ایران بهشمار میرود. بر اساس تقسیمات کشوری سال ۱۴۰۰ خورشیدی، استان فارس به ۳۷ شهرستان، ۹۷ بخش و ۱۲۰ شهر تقسیم شدهاست.
مرکز استان فارس، کلانشهر شیراز است که بر طبق برآورد، پرجمعیتترین شهر این استان و پنجمین شهر پرجمعیت کشور محسوب میشود. پس از شیراز، شهرهای مرودشت، جهرم و فسا به ترتیب پرجمعیتترین شهرهای این استان هستند و همگی بیشتر از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارند.
امروزه بهجز اکثریت فارسیزبان (شامل باصریها) اقوام مختلفی نیز در این استان زندگی میکنند؛ از جمله لرها، اچمیها، قشقاییها و اعراب خمسه که هر یک به زبانها و گویشهای مختلفی مانند فارسی، لری، اچمی، قشقایی و عربی سخن میگویند.
منابع مهم اقتصاد این استان بر پایه کشاورزی و دامداری، شهرکهای مختلف صنعتی، پالایشگاهها، صنایع پتروشیمی و نیروگاههای مختلف بنا شدهاست.
آب و هوای استان فارس در نقاط مختلف این استان به سه گونه کوهستانی، معتدل و گرم تقسیم میشود. استان فارس با وجود جاذبههای متعدد فرهنگی، تاریخی، طبیعی و مذهبی، یکی از مراکز مهم گردشگری ایران است. همچنین شماری از مراکز مهم دانشگاهی ایران نیز در این استان واقع شدهاست.
جغرافیا
جغرافیای سیاسی
بر طبق آخرین تقسیمات کشوری سال ۱۴۰۰ خورشیدی، استان فارس دارای ۳۷ شهرستان، ۹۷ بخش و ۱۲۰ شهر میباشد.
شهرستانهای آباده، ارسنجان، استهبان، اقلید، اوز، بختگان، بوانات، بیضا، پاسارگاد، جویم، جهرم، خرامه، خرمبید، خفر، خنج، داراب، رستم، زرقان، زریندشت، سپیدان، سرچهان،سروستان، شیراز، فراشبند، فسا، فیروزآباد، قیر و کارزین، کازرون، کوار، کوهچنار، گراش، لارستان، لامرد، مرودشت، ممسنی، مهر و نیریز شهرستانهای این استان هستند.
جغرافیای طبیعی
استان فارس تقریباً در نیمروز ایران قرار دارد. این استان بهطور تقریبی بین مدارهای ۲۷ و ۳۱ درجه اَپاختر و نصفالنهارهای ۵۰ و ۵۵ درجه طول خاوری واقع شده و از سمت اَپاختر به استان اصفهان، از سمت نیمروز و نیمروز خاوری به استان هرمزگان، از سمت باختر و نیمروز باختری به استان بوشهر، از سمت اَپاختر باختری به استان کهگیلویه و بویراحمد، از سمت خاور به استان کرمان و از سمت اَپاختر خاوری به استان یزد محدود شدهاست. مساحت استان فارس ۱۲۲٬۶۰۸ کیلومتر مربع میباشد که از این جهت پنجمین استان بزرگ کشور ایران است و تقریباً ۷/۴ ٪ مساحت کشور را تشکیل میدهد.

آب و هوا
در استان فارس، تحت تأثیر ویژگیهای توپوگرافیک، سه ناحیه آب و هوایی مشخص پدیدار شدهاست. ناحیه اول ناحیه کوهستانی اَپاختر، اَپاختر باختر و باختر است که دارای زمستانهای خیلی سرد و تابستانهایهای معتدل و پوشش گیاهی قابل توجه است. میزان بارندگی این ناحیه در حدود چهارصد تا ششصد میلیمتر در سال گزارش شدهاست، ناحیه دوم ناحیه مرکزی میباشد که در زمستانها آب و هوای سرد توأم با بارندگی و در تابستانها هوایی گرم و خشک دارد. آب و هوای این ناحیه به علت کاهش نسبی ارتفاعات، نسبت به اَپاختر و اَپاختر باختر کمی متفاوت است. میزان بارندگی این ناحیه بین دویست تا چهارصد میلیمتر در سال است و شهرهای شیراز، جهرم، فسا، فیروزآباد و کازرون از جمله شهرهای این ناحیه هستند، در نهایت ناحیه سوم ناحیه نیمروز و نیمروز خاوری میباشد که به علت کاهش ارتفاع و پهنای گیتایی و نحوه استقرار کوهها، میزان بارندگی این ناحیه در فصل زمستان نسبت به دو فصل بهار و پاییز کمتر است. هوای این ناحیه در زمستانها معتدل و تابستانها بسیار گرم است. میزان بارندگی سالانه آن نیز صد تا دویست میلیمتر است و شهرهای گراش، لار، لامرد، جویم، اوز و خنج جزو این ناحیه خشک بهشمار میروند. متوسط رطوبت نسبی این ناحیه حداکثر هشتاد و چهار و نیم و حداقل دوازده و نیم درصد است. تعداد روزهای یخبندان در طول سال نیز سی و چهار روز گزارش شدهاست بادهای محلی که از سمت کوهستان به دشت میوزند و عکس این مسیر را میپیمایند.
جمعیت
در اولین سرشماری رسمی که در سال ۱۳۳۵ خورشیدی صورت گرفت، از میان کل ۱۳ استان کشور در آن زمان، استان فارس و بنادر با جمعیتی معادل ۱٬۳۲۰٬۶۱۴ نفر، نهمین استان پرجمعیت ایران بود، بیست سال بعد در سرشماری سال ۱۳۵۵ خورشیدی جمعیت استان به ۲٬۰۳۵٬۵۸۲ نفر افزایش پیدا کرد، در سرشماری سال ۱۳۷۵ خورشیدی جمعیت استان ۳٬۸۱۷٬۰۳۶ نفر شد و در سرشماری رسمی کشور که در سال ۱۳۸۵ خورشیدی صورت گرفت، استان فارس با جمعیتی معادل ۴٬۳۳۶٬۸۷۸ نفر چهارمین استان پرجمعیت کشور شد، بر طبق برآورد جمعیتی سازمان ملی آمار ایران که در شهریور ماه سال ۱۳۹۰ صورت گرفت، جمعیت استان ۴٬۵۲۸٬۵۱۴ برآورد شد. در سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت این استان برابر با ۴٬۸۵۱٬۲۷۴ تن بود و جایگاه چهارم را به خود اختصاص داد.
شهر شیراز با ۱٫۹۰۰٫۵۰۰ نفر جمعیت، پرجمعیتترین شهر استان و پنجمین شهر پرجمعیت کشور میباشد و پس از آن مرودشت با ۲۰۳٬۸۵۸ نفر، جهرم با ۱۹۸٬۶۳۴ نفر و فسا با ۱۵۶٬۸۲۵ نفر جمعیت، سه شهر پرجمعیت استان بهشمار میآیند.